Äëÿ ðîçóì³ííÿ ô³ëîñîôñüêîãî â÷åííÿ Åï³êóðà, îäíîçíà÷íî âàæëèâèì º ðîçóì³ííÿ êèì áóâ ñàì ô³ëîñîô: ÿêå ì³ñöå ó ñóñï³ëüñòâ³ â³í çàéìàâ, ÿê æèâ, ³ ÷èì âîëîä³â. ²ç çàãàëüíèõ ôàêò³â â³äîìî íàì, ùî íàðîäèâñÿ Åï³êóð ó 342 ðîö³ äî Ð.Õ íà Ñàìîñ³ ó ñ³ì’¿ Àòåíÿí. Ïîâåðíóâñÿ íà áàòüê³âùèíó â³í ó â³ö³ 18 ðîê³â, ³ âæå ó 32 ðîêè çàñíóâàâ ñâîþ ïåðøó øêîëó [6, ñ. 369].
Ó ñâîºìó çàïîâ³ò³ Åï³êóð çãàäóº «áóäèíîê, ùî â Ìåë³ò³» [6, ñ.373]. Ìåë³ò, öå îäèí ç öåíòðàëüíèõ ðàéîí³â Àòåí. Òóò áàçóâàëèñÿ âàæëèâ³ ïðîìèñëîâ³ áóä³âë³ à òàêîæ ìàºòêè áàãàòèõ ëþäåé. Öå âêàçóº íà âèñîêó âàðò³ñòü áóäèíêó òà éîãî åë³òí³ñòü [1, ñ.76].
Öèöåðîí çãàäóº ùî ç Åï³êóðîì ìåøêàëè áàãàòî÷èñåëüí³ ãðóïè äðóç³â («quantaque amicorum greges») (De Fin 1.65), à ijîãåí çãàäóº ïðèíàéì³ 3 ñ³ì’¿ ùî ïåðå¿õàëè ðàçîì ç ô³ëîñîôîì ³ç Ëàìïàñêó ³ ìåøêàëè ó éîãî Àòåíñüêîìó áóäèíêó. Öå îçíà÷ຠùî áóäèíîê áóâ âåëèêèé ³ äîñòàòíüî ïðîñòîðèé äëÿ âåëèêî¿ ê³ëüêîñò³ ëþäåé, ³ öå ùå íå âðàõîâóþ÷è ðàá³â.
Ìè çíàºìî, ùî ô³ëîñîô íå âèêëàäàâ ïóáë³÷íî, à çà ïðèâàòíå âèêëàäàííÿ ãðîøåé â ó÷í³â íå áðàâ [1, ñ.76]. Îêð³ì öüîãî, ïðè îïèñ³ æèòòÿ Åï³êóð³éñüêî¿ ñï³ëüíîòè, Öèöåðîí çàçíà÷ຠùî Åï³êóð óòðèìóâàâ ãðóïè äðóç³â («tenuit amicorum greges»)(De Fin 1.65), ùî íàòÿêຠíà òå, ùî ô³ëîñîô îêð³ì â÷èòåëÿ ñâî¿ì ó÷íÿì, áóâ ùå é çà ïàòðîíà .
Îäíîçíà÷íî ó Åï³êóðà áóëè ðàáè. Òî÷íî ìè çíàºìî ëèøå ïðî ÷îòèðüîõ ç íèõ: ̳ñà, ͳê³ÿ, ˳êîíà òà Ôåäð³þ, ÿêèõ â³í íàêàçàâ â³äïóñòèòè ó ñâîºìó çàïîâ³ò³ [6, ñ. 374]. Àëå äëÿ óòðèìàííÿ áóäèíêó, à òèì ïà÷å âåëèêîãî ïðèì³ñüêîãî ñàäó ìàëè áóòè é ³íø³ ðàáè.
Ñëàâíîâ³äîìèé æå «Ñàä» Åï³êóðà çíàõîäèâñÿ íå á³ëÿ áóäèíêó à ó ïðåäì³ñò³. Ïî-ïåðøå, áî ñàä òà áóäèíîê ó çàïîâ³ò³ çãàäóþòüñÿ îêðåìî. Ïî-äðóãå, Àòåíè áóëè ñèëüíî çàáóäîâàí³ ³ ³íîä³ íå âèñòà÷àëî ì³ñöÿ íàâ³òü äëÿ 25 ñàíòèìåòðîâîãî ³íòåðâàëó ì³æ áóäèíêàìè, íå òå ùîá äëÿ ñàäêó[5, ñ.86]. Ïî-òðåòº, ñàäîê ïîòðåáóâàâ ³ðèãàö³¿ à ð³÷êà çíàõîäèëàñÿ ÿêðàç çà ì³ñüêèìè ñò³íàìè [2, ñ.30].
Öèöåðîí çãàäóâàâ, ùî Ñàä Åï³êóðà áóâ áëèæ÷èé äî ì³ñòà çà Àêàäåì³þ (De Fin 5.3). Öå âêàçóº íà òå, ùî Ñàä çíàõîäèâñÿ â ðàéîí³ Ä³ï³ëîíó, ãîëîâíèõ àòåíñüêèõ âîð³ò. Òàêà ëîêàö³ÿ äóæå ëîã³÷íà, àäæå çàäëÿ ñë³äêóâàííÿ çà ðîñëèíàìè òà äåðåâàìè ïîòð³áíå ïåðìàíåíòíå äæåðåëî âîäè, à íàéáëèæ÷îþ çåëåíîþ çîíîþ äî ̳ë³òó ÿêðàç òàêè áóëî ïåðåäì³ñòÿ á³ëÿ ijï³ëîíñüêèõ âîð³ò - òàì ïðîõîäèëà ð³÷êà Åð³äàí â³ä ÿêî¿ éøëà íåîáõ³äíà ³ðèãàö³ÿ. Ïðèáëèçíà â³äñòàíü â³ä áóäèíêó Åï³êóðà äî Ñàäó áóëà 0.9-2.2êì, àäæå îñòàíí³é çíàõîäèâñÿ íå áëèæ÷å ijï³ëîíñüêèõ âîð³ò, ³ íå äàë³ â³ä Àêàäå쳿.
Ñàä áóâ äîñèòü äîðîãèì: ijîãåí çàçíà÷àº, ùî ñàä â³í îá³éøîâñÿ Åï³êóðó ó 80 ì³í. Äëÿ ïîð³âíÿííÿ, ó 322 ðîö³ äî Ð.Õ çàì³ñüêà ä³ëÿíêà ç áóäèíî÷êîì âàðòóâàëà 4.5 ì³í. [7, ñ.472]. Ïðîñòîðèé áóäèíîê ó ̳ë³ò³ â ñåðåäíüîìó êîøòóâàâ â³ä 30 ì³í. Ùîäî çãàäàíèõ òèõ 4 ðàá³â, òî â ïåð³îä ðàííüîãî åëë³í³çìó ðàá êîøòóâàâ â³ä 3-5 ì³í [3, ñ.306]. Ñåáòî öå ïðèáëèçíî ùå 16 ì³í, íå âðàõîâóþ÷è ùî áóëè ³íø³ ðàáè, ÿê³ ìàëè çàëèøèòèñÿ ó âëàñíîñò³ çàäëÿ íîðìàëüíîãî ôóíêö³îíóâàííÿ ñàäó òà áóäèíêó.
Òàêèì ÷èíîì Åï³êóð ìàâ ìàéíà ì³í³ìóì íà 2 òàëàíòè, íå âðàõîâóþ÷è ãðîøåé ÿê³ áè éøëè íà óòðèìàííÿ áóäèíêó, ñàäó, ðàá³â òà ÷èñåëüíî¿ ê³ëüê³ñò³ äðóç³â ç ñ³ì’ÿìè, ÿê³ ïîñò³éíî ìåøêàëè ç íèì.
Ñòàíîì íà 322 ð³ê äî Ð.Õ. 60% ãðîìàäÿí âîëîä³ëè ìàéíîì íà ê³ëüê³ñòü ìåíøå 20 ì³í (13 òàëàíòó) [4, ñ.144], ùå 35% ãðîìàäÿí ìàëè â³ä 20 äî 30 ì³í (12 òàëàíòó) ìàéíà [4, ñ. 147], ³ ëèøå 5% ìàëè ó ñâîºìó ðîçïîðÿäæåíí³ á³ëüøå 30 ì³í [4, ñ.148].
Îòæå äâà òàëàíòè ñòàòêó îçíà÷àþòü, ùî Åï³êóð íàëåæàâ äî 5% íàéáàãàòøèõ Àòåíñüêèõ ãðîìàäÿí. Òàêîæ â³í ãðàâ ïåâíó ðîëü ïîêðîâèòåëÿ äëÿ ñâî¿õ äðóç³â, ÿê³ äî òîãî æ áóëè éîìó ³ çà ó÷í³â, ³ çà ñï³âìåøêàíö³â. Âñå öå âêàçóº íà çàìîæíå ïîõîäæåííÿ ô³ëîñîôà, ³ íà àðèñòîêðàòè÷íå ïîëîæåííÿ ó ñóñï³ëüñòâ³.
Ñïèñîê äæåðåë òà ë³òåðàòóðè
1. Wycherley R. E. The Garden of Epicurus / R. E. Wycherley // Classical Association of Canada. 1959. URL: https://www.jstor.org/stable/1086973
2. Carroll M. Earthly Paradises: Ancient Gardens in History and Archaeology.2003.144ñ.
3. Íåìèðîâñêèé À. È.,Óêîëîâà Â. È., Èëüèíñêàÿ Ë. Ñ. Àíòè÷íîñòü: èñòîðèÿ è êóëüòóðà Ò.2 – Ìîñêâà: ÀÎ ÀÑÏÅÊÒ ÏÐÅÑÑ, 1994. 384 ñ.
4. Jones A. M. The Social Structure of Athens in the Fourth Century / A. H. M. Jones // Wiley. 1955. URL: https://www.jstor.org/stable/2590983.
5. Carroll M. The Gardens of Greece from Homeric to Roman Times / Maureen Carroll // Journal of Garden History. 2012. URL: https://www.researchgate.net/profile/Maureen-Carroll-2/publication/261692874_The_Gardens_of_Greece_from_Homeric_to_Roman_ Times/links/56c5fa5c08ae0d3b1b5fb3be/The-Gardens-of-Greece-from- Homeric-to-Roman-Times.pdf?origin=publication_detail
6. Äèîãåí Ë. Î æèçíè, ó÷åíèÿõ è èçðå÷åíèÿõ çíàìåíèòûõ ôèëîñîôîâ / Ïåð. Ì. Ãàñïàðîâ. Ìîñêâà: "Ìûñëü", 1986. 570 ñ.
7. Jevons F. B. Some Ancient Greek Pay-Bills / F. B. Jevons // Oxford University Press. 1896. URL: https://www.jstor.org/stable/2957399.
______________________
Íàóêîâèé êåð³âíèê: Ñòàâíþê ³êòîð Âîëîäèìèðîâè÷, äîêòîð ³ñòîðè÷íèõ íàóê, ïðîôåñîð, Êè¿âñüêèé íàö³îíàëüíèé óí³âåðñèòåò ³ìåí³ Òàðàñà Øåâ÷åíêà
|
Öÿ ðîáîòà ë³öåíçóºòüñÿ â³äïîâ³äíî äî Creative Commons Attribution 4.0 International License
Çíàéøëè ïîìèëêó? Âèä³ë³òü ïîìèëêîâèé òåêñò ³ íàòèñí³òü Ctrl + Enter
