LICENCJA NA WYKORZYSTANIE PRZEDMIOTU PRAW WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ
16.09.2009 23:41
Автор: Jakubowskij Roman, wykładowca katedry Własności intelektualnej Fakultetu Prawnego Tarnopolskiego Narodowego Ekonomicznego Uniwersytetu(Ukraina)
[Право интелектуальной собственности и его защита. Информационное право]
Szczególną formą prawną regulującą wykorzystywanie utworów - rezultatów działalności naukowej, literackiej, artystycznej i przedmiotów własności przemysłowej są umowy cywilnoprawne, które nazywają się umowami rozporządzającymi majątkowymi prawami własności intelektualnej.
Przede wszystkim do grupy umów rozporządzających majątkowymi prawami własności intelektualnej włączono licencje na wykorzystanie przedmiotu prawa własności intelektualnej. Licencja może być udzielona jako odrębne postanowienie lub jako postanowienie zawarte w umowie licencyjnej. Sama licencja jest jednostronną czynnością prawną i nie może być rozpatrywana jako rodzaj umowy. Analogiczne rozróżnienie można przeprowadzić odwołując się do przykładu upoważnienia jako jednostronnej czynności prawnej, jak i upoważnienia zawartego w umowie.
Moim zdaniem w związku z tym, ze licencja jest jednostronną czynnością prawną, niezasadne jest zaliczanie jej obok licencji umownej do typu umów rozporządzających majątkowymi prawami własności intelektualnej. Natomiast uważam, że w przyszłości dopuszczalne i celowe byłoby wspólne uregulowanie licencji i umowy licencyjnej.
Jednym z uprawnień, które płynie z majątkowych praw własności intelektualnej, jest wyłączne prawo zezwalania osobom trzecim na korzystanie z rezultatu twórczej działalności. Prawo to może być zrealizowane poprzez udzielnie licencji albo zawarcie umowy licencyjnej.
Licencja – to jest upoważnienie („dozwil” - zezwolenie). To pojęcie istnieje nie tylko w prawie cywilnym, ale i w innych dziedzinach prawa. Na przykład, w prawie administracyjnym rozumiane jest jako specjalne pozwolenie, jakie wydają państwowe instytucje. W zakresie stosunków wynikających z własności intelektualnej, licencji może udzielić osoba, której przysługują autorskie prawa majątkowe.
Licencja na wykorzystanie przedmiotu prawa własności intelektualnej - to wydane w formie pisemnej upoważnienie, przez osobę, której przysługuje wyłączne prawo korzystania z przedmiotu prawa własności intelektualnej (licencjodawcę) innej osobie (licencjobiorcy), na podstawie którego uzyskuje ona prawo do wykorzystania z tego przedmiotu w określonym, ograniczonym zakresie.
Taka licencja może być udzielona w formie oddzielnego dokumentu albo stanowić część umowy licencyjnej. Na przykład przy umowie sprzedaży płyty CD z programem komputerowym często dołączana jest licencja, na papierowym nośniku albo w formie elektronicznej. Tak w pierwszym, jak i drugim przypadku celem kreowanego stosunku prawnego jest doprowadzenie do otrzymania przez licencjobiorcę pozwolenia, które jest gwarancją tego, że właściciel nie zabroni wykorzystanie przedmiotu własności intelektualnej w wyznaczonych granicach.
Różnica między licencją i umową licencyjną na wykorzystanie przedmiotu praw własności intelektualnej polega na liczbie oświadczeń woli, które są potrzebne dla skuteczności czynności prawnej: do wydania licencji wystarczające będzie oświadczenie jednej osoby (właściciela praw - licencjodawcy) natomiast do zawarcia umowy obowiązkowo muszą być złożone zgodne oświadczenia woli dwóch stron (właściciela praw – licencjodawcy i nabywcy uprawnienia – licencjobiorcy).
W zależności od wybranych kryteriów (np. przedmiot, zakres udzielonych praw, warunki korzystania) można dokonać klasyfikacji licencji na rożne jej rodzaje.
Odwołując się do kryterium przedmiotu ochrony wyróżniamy: licencje patentowe (licencje na wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy), licencje na znak towarowy, licencje do topografii układów scalonych, licencji „know-how” (tajemnica handlowa), licencje do odmian roślin (gatunków zwierząt), licencje na korzystanie z przedmiotu prawa autorskiego[1, st. 39].
Odwołując się do zakresu udzielonego prawa wyróżniamy: ograniczone i pełne licencje.
Kodeks Cywilny Ukrainy[2] przewiduje trzy rodzaje ograniczonych licencji: wyłączna, pojedyncza, niewyłączna (art. 1108). Różnica pomiędzy nimi odnosi się do określenia zakresu równoległego konkurencyjnego korzystania z tego przedmiotu przez samego licencjodawcę i inne osoby. Wybór typu licencji spośród wyżej wymienionych zależy przede wszystkim od charakteru przedmiotu licencjonowanego i typu rynku, na którym będzie on wykorzystywany.
Treść licencji pełnej polega na tym, że licencjodawca udziela licencjobiorcy upoważnienia do korzystania z przedmiotu własności intelektualnej w pełnym zakresie w ciągu całego okresu obowiązywania prawa. W przypadku udzielenia licencji pełnej (bez ograniczeń) licencjobiorca faktycznie posiada uprawnienia przysługujące licencjodawcy (niejako zastępuje licencjodawcę w zakresie wykorzystywania dobra prawnego) w okresie obowiązywania licencji.
Udzielenie licencji pełnej jest celowe w tych przypadkach, kiedy licencjodawca nie ma dostatecznych warunków na pełne wykorzystanie przedmiotu prawa własności intelektualnej, tym samym również zakres potencjalnych licencjobiorców jest ograniczony. W praktyce taki rodzaj upoważnienia zdarza się dosyć rzadko. Obecnie przy zawieraniu umów w zakresie prawa własności intelektualnej zwraca się uwagę na wszystkie warunki umowy. Jeśli chodzi o umowy wydawnicze, przypadki licencji wyłącznych lub przeniesienia autorskich praw majątkowych zdarzają się obecnie rzadko. Wcześniej jednak regułą było to, że autorzy nie zwracali należnej uwagi na zakres udzielonego upoważnienia, co stało się w przeszłości treścią sporów sądowych i przypadków pozbawienia praw.
Zależnie od warunków podstawowego upoważnienia rozróżnia się sublicencje i licencje powrotne.
Sublicencja (zależna licencja) - to pisemne upoważnienie do wykorzystania przedmiotu prawa własności intelektualnej udzielone kolejnej osobie przez licencjobiorcę za pisemną zgodą licencjodawcy.
Zakres upoważnień jakie można udzielić za pomocą sublicencji jest ograniczony zakresem licencji pierwotnej. Licencjobiorca może przekazać na sublicencjobiorcę taki sam zakres praw i obowiązków jakie sam posiada. Sublicencja może zostać udzielona jedynie w zakresie licencji pierwotnej, co oznacza że jest całkowicie zależna od tej licencji i przestaje obowiązywać w przypadku jej rozwiązania lub upływu czasu trwania.
Licencja powrotna daje licencjodawcy prawo na wykorzystanie rezultatu twórczej działalności licencjobiorcy uzyskanego na wskutek udoskonalenia przedmiotu licencji podstawowej w zakresie uzyskanego od licencjodawcy upoważnienia.
Przedstawione klasyfikacje nie posiadają charakteru normatywnego i ich lista nie jest zamknięta. W praktyce te rodzaje licencji mogą wystąpić zarówno w postaci czystej, jak i mieszanej. Ponadto, analiza licencji przeprowadzona z perspektywy różnych kryteriów klasyfikacji, chociaż wyjaśni specyficzne cechy danego rodzaju licencji, to jednak nie da ich pełnego charakteru. Dlatego też, aby zrozumieć istotę konkretnej licencji musimy uwzględnić perspektywę jej każdej możliwej klasyfikacji, jak i cechy ogólne tego rodzaju umów.
Literatura:
1. Dmytryszyn W.S. Rozporządzenie majątkowymi prawami własności intelektualnej. – Kijów, 2005: Wydane przez „Instytut Własności Intelektualnej i Prawa”. - 212 st.
2. Kodeks Cywilny Ukrainy z dnia 16 stycznia 2003 r., opublikowany w Wiadomościach Rady Najwyższej Ukrainy z 2003 r., nr 40, poz. 356.
e-mail: roman_yakubovskyy@ukr.net
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License
Знайшли помилку? Виділіть помилковий текст і натисніть Ctrl + Enter
Ця робота ліцензується відповідно до Creative Commons Attribution 4.0 International License
Знайшли помилку? Виділіть помилковий текст і натисніть Ctrl + Enter
